Gevoel of verstand

Als het om cruciale beslissingen gaat, wordt door mensen dikwijls gewezen op het verschil tussen ‘gevoel’ en verstand’.  Het volgen van je hart (gevoel) wordt dan als moediger gezien dan een keuze op basis van verstandelijke overwegingen.  Maar in werkelijkheid kunnen ‘gevoel’ en ‘verstand’ niet zonder elkaar.

Een mooi voorbeeld hiervan is te lezen in een post op Instagram van Jutta Leerdam, waarin zij schrijft dat zij de ploeg van Jumbo-Visma verlaat; en daarmee haar hart te volgen terwijl zij in hetzelfde bericht zegt er goed over nagedacht te hebben.  Een ander voorbeeld is die van Harma, een vriendin van mij.  Onlangs zei ze: ‘ooit had ik wel een derde kind gewild, maar dat heb ik om gezondheidsredenen niet gedaan; en nu twijfel ik of ik niet toch mijn hart had moeten volgen’.  In beide voorbeelden is duidelijk af te lezen dat ‘je hart volgen’ als ‘beter’, ‘krachtiger’ of ‘stoutmoediger’ wordt gezien terwijl tegelijkertijd rationele overwegingen, per saldo, niet minder waard zijn.   Psychologisch bekeken is daarom het maken van een onderscheid tussen ‘gevoel’ en ‘verstand’ ook een schijntegenstelling.  Want, gevoelens komen nooit zonder gedachten; en gedachten komen ook nooit zonder gevoelens.  Een prachtig illustratie hiervan is de volgende:  Frits staat in de lift en stoort zich aan een persoon die achter hem staat; en hem voortdurend in de rug prikt.  Als de lift stilstaat, wil hij er wat van zeggen, draait zich om en ziet dan dat die persoon een blinde-geleide stok heeft; en voelt gelijk schaamte voor zijn aanvankelijke ergernis.  Hij besluit onmiddellijk om de man een handje te helpen om zo iets goed te maken voor wat hij eerst had gedacht/gevoeld.  Ook als het gaat om belangrijke beslissingen zullen een scala aan verschillende gedachten en gevoelens de revue passeren.  Om terug te komen op het dilemma van mijn vriendin Harma, zoals het voor veel vrouwen vandaag geldt als het gaat om een kinderwens: sommigen hebben helemaal geen ‘moedergevoel’, maar besluiten toch op basis van hun leeftijd dat het tijd wordt om aan kinderen te beginnen.  Andere vrouwen hebben wel een sterk ‘moederinstinct’, maar besluiten op basis van rationele overwegingen om toch een tijdje te wachten, om dan later weer spijt te krijgen als zij ontdekken dat ze helemaal niet zwanger kunnen worden omdat ze daar, door het wachten, weer te oud voor zijn.  En zelfs zijn er vrouwen die hun hart volgen, zoals dat heet, door zwanger te worden om dan later tot de conclusie te komen dat ze er niet goed over nagedacht hebben omdat zij daarmee hun kans op een carrière hebben vergooid. 

Je zou toch zeggen dat, als het om de liefde gaat, je wel je hart moet volgen.  En de meeste mensen doen dat ook.  Maar wie zijn liefdesrelatie overeind wil houden, zal ook zijn verstand moeten gebruiken. Dat noem ik dan toepasselijk: ‘slimme liefde’.