Jachtgedrag
Wil de mens iets of iemand hebben, dan zet hij zijn beste beentje voor. Maar zoals het spreekwoord al zegt: het bezit van de zaak, is het einde van het vermaak. En dat betekent niet alleen het einde van het eigen vermaak, maar ook het einde van het vermaak in relatie tot de ander.
Dit fenomeen is zeer actueel nu Geert Wilders de verkiezingen heeft gewonnen; en hij al in aanloop naar de stembus een mildere versie van zichzelf presenteerde op een manier die veel mensen over de streep trok om op hem te stemmen. De gedachten die dan opkomen zijn: 1) hij is blijkbaar toch bereid om samen te werken. 2) hij is wel in staat om verantwoordelijkheid te dragen in plaats van alleen maar anderen tegen de schenen te schoppen. 3) hij staat niet alleen voor zijn eigen gelijk, maar wil best inschikkelijk zijn. En met deze mildere versie van zichzelf zaait hij ook verwarring en denken de critici: 1) Wie van de twee versies van Geert Wilders is nu de echte Geert Wilders? en 2) Zal hij, als hij zijn zin krijgt, ook de mildere Geert Wilders kunnen blijven? Welnu, deze kritische vragen zijn, vanuit een puur psychologisch perspectief, terecht omdat ‘jachtgedrag’ er altijd anders uitziet als wanneer de beer eenmaal geschoten is. Dit fenomeen is voor mij gesneden koek omdat het als probleem dikwijls op mijn spreekuur voorbijkomt. Niet lang geleden kreeg ik een jongeman op mijn spreekuur die, na drie mislukte relaties, niet goed kon bevatten wat er nu (aan zijn kant) telkens zo misgegaan was. Wat bleek: als hij een leuke meid op het oog had, dan trok hij alles uit de kast om haar voor zich te winnen; en als hij het klusje had geklaard dan ging hij, zoals hij dat altijd gewend was geweest, over tot de orde van de dag; en ging vervolgens fanatiek aan het werk, sporten en afspreken met vrienden, oftewel: zijn beschikbaarheid voor haar was welhaast tot het nulpunt gedaald. Na een poosje werd de relatie door haar beëindigd met de mededeling: ‘ik dacht dat je er echt voor me was, maar daar heb ik mij lelijk in vergist’. En eerlijk is eerlijk: zelf ben ik ooit niet zoveel beter geweest. Ik praat nu over 45 jaar geleden toen ik mijn vrouw leerde kennen. Ik was zo verliefd dat ik haar alles toezegde wat zij op haar toekomst-wenslijstje had staan. In de loop der tijd heb ik haar behoorlijk moeten teleurstellen omdat ik meer had beloofd dan ik uiteindelijk waar kon maken; en mij beter had voorgedaan dan ik in wezen was.
Het is verleidelijk om te geloven dat mensen in hun voordeel kunnen veranderen. En soms gebeurt dat. Maar mensen die zich beter gedragen omdat zij anderen willen overtuigen, worden doorgaans gewoon weer zichzelf als zij de buit binnen hebben.